محترم جناب رئیس،
محترم جناب دبیر کلّ،
خانمها و جنابان،
پیش از همه، میخواهم رئیس اجلاس نوبتی مجمع عمومی سازمان ملل متّحد جناب عبدالله شاهد را به مناسبت انتخاب شدنشان به این مسند تبریک و تهنیت نمایم.
همکاران گرامی،
9سپتامبر سال جاری مردم شریف تاجیکستان رویداد بسا تاریخی و خاطرمان - 30-یومین سالگرد استقلال دولتی کشور را تجلیل نمود.
در سالهای اوّل صاحباستقلالی کشور ما با حادثههای فاجعه بار جنگ تحمیلی شهروندی رو به رو گردیده، روزهای سنگین را پس سر کرد.
خاتمه بخشیدن به جنگ، به هم آوردن طرفهای درگیر، تأمین صلح و ثبات و همزمان با این، برقرار نمودن مناسبتهای دیپلماتی و همکاریهای سازنده با کشورهای عالم برای ما از وظیفههای اوّلیندرجه به حساب می رفتند.
با وجود دشواریهای موجوده، محض به شرافت سیاست “درهای گشاده” و صلحجویانه، به ما میسّر شد، که در عرصة جهانی جایگاه سزاوار خود را پیدا و رشد استوار کشور را تأمین نماییم.
همکاران گرامی،
وضع بی این هم نااستوار زمان معاصر را رقابتهای گیاسیاسی و ژئواکونومیکی و افزایش سطح تهدید و خطرها، اینچنین پهنشوی بیسابقة بیماریهای سرایتی باز هم مرکّب کردهاند.
چنین حالت مسئولیت دولتها را برای راهاندازی سیاست دوراندیشانه و هماهنگ شده جهت حلّ فراگیر مشکلات معاصر دوچند میگرداند.
نقش سازمانهای بینالمللی و منطقوی، خصوصاً سازمان ملل متّحد و نهادهای تخصصی آن، در امر پیدا کردن راههای حلّ باثمر مشکلات جهان معاصر کلیدی میباشد.
جناب رئیس،
تحوّلات اخیر در افغانستان، که باعث بحران عمیق سیاسی و بشری و ادارة دولتی گردیده است، تهدید جدّی به امنیت و ثبات منطقه میباشد.
وضع بحرانی افغانستان، که با تاجیکستان قریب 1400 کیلومتر سرحد مشترک دارد، حکومت و مردم کشور ما را بیتفاوت گذاشته نمیتواند.
به سر قدرت آمدن حرکت طالبان، که در فهرست گروههای تروریستی شورای امنیت سازمان ملل متّحد قرار دارد، روند بی این هم مرکّب گیاسیاسی منطقه را باز هم پیچیده کرده است.
از سوی حرکت طالبان اجرا نگردیدن وعدههای قبلیشان عاید به تشکیل حکومت همشمول با اشتراک وسیع نیروهای سیاسی و قومی افغانستان باعث نگرانی جدّی گردیده است.
تاجیکستان همه گونه ظهورات بیقانونی، کُشتار و غارتگری و ظلم و تعقیب را علیه مردم افغانستان قطعیاً محکوم مینماید.
متأسفانه، سازمانهای حامی حقوق بشر نسبت به پایمال گردیدن حقوق دیگر قوم و ملّتهای ساکن افغانستان و آزادیهای شهروندان آن کشور، بخصوص زنان و کودکان خاموشی را اختیار کردهاند و در این مورد سخنی هم بیان نمیکنند.
امروزها ما در حادثههای ولایت پنجشیر افغانستان شاهد نقض فاجعه بار حقوق بینالمللی بشری گردیده ایستادهایم.
به مردم پنجشیر دسترسی به آذوقه واری، دیگر مواد مورد نیاز اوّلیه، اینچنین، کمکهای بشردوستانه بسته شده، حتّی نهادهای تخصصی سازمان ملل متّحد و کمیتة بینالمللی صلیب سرخ تا حال نمیتوانند جهت اجرای عهده داریهای بشردوستانة خود به منطقة پنجشیر وارد شوند.
وضعیت بوجودامده فاجعه گومانیتاری به حساب میرود.
شدّت روزافزون مبارزههای قومی و گروه های ایتنیکی در افغانستان عامل دیگر بیشتر نامن گردیدن وضع سیاسی و امنیتی در کشور همسایه ما میباشد.
با درنظرداشت این حالت، راهاندازی مکالمة فراگیر با اشتراک نمایندگان همه قشرهای جامعة افغانستان از شرطهای اساسی برقراری صلح و ثبات پایدار در آن کشور دانسته میشود.
در این راستا، تاجیکان افغانستان نیز، که بیش از 46 درصد اهالی این کشور را تشکیل میدهند، برابر دیگر قومهای این کشور، حق دارند در امور دولتداری جایگاه شایسته داشته باشند.
جناب رئیس،
ما به کارهای داخلی افغانستان دخالت نمیکنیم.
ولی بر این باوریم، که برای حلّ مناسب مشکلات سیاسی و امنیتی کشور همسایه، باید توسط انتخابات و اراده مردم این کشور حکومت همشمولی با اشتراک نمایندگان همه گروه های سیاسی و اقلیّتهای ملّی و قومی تشکیل کرده شود.
یعنی ما، ضرور میدانیم، که ساخت دولتداری در آن کشور از راه رأیپرسی و با درنظرداشت موقع تمام شهروندان کشور معیّن کرده شود.
زیرا تأسیس همه گونه حکومت بدون به اعتبار گرفتن منفعتهای کلّ مردم افغانستان میتواند باعث عاقبتهای فلاکتبار در این کشور گردد.
طی جنگ تحمیلی و ناآرامی بیش از چلساله، که مردم افغانستان برای به وجود آمدن چنین وضعیت گناهی ندارند، افغانستان به میدان بازیهای گیاسیاسی مبدّل گردید و از عاقبتهای آن تمام جهان از طریق حادثههای مدهش سپتامبر سال 2001-م خوب آگاه است.
افغانستان جبردیده و ملّت به ما دوست و برادر آن نباید دگرباره به ورطة جنگهای خونین تحمیلی کشیده شود.
از این لحاظ، جامعه جهانی باید به تقدیر قوم و ملّتهای مسکن افغانستان و همسایههای آن بیتفاوت نباشد.
چونکه آنها را راه دراز پُر از مشکلات حربی و بشری، که در نتیجة قرار بیملاحظة برآوردن نیروهای خارجی از این دولت پیدا شده است، انتظار است.
ما همچون همسایه نزدیک همیشه جانبدار حلّ و فصل فراگیر قضیة افغانستان و احیای صلح و ثبات پایدار در این کشور میباشیم و منبعد نیز در این موقع خویش استوار خواهیم ماند.
در این رابطه، ما از جامعه بینالمللی دعوت مینماییم، که برای هرچه زودتر و با استفاده از راههای مسالمتآمیز به اعتدال آوردن وضع دشوار سیاسی و امنیتی و تأمین صلح و ثبات در افغانستان چارههای فوری و مؤثر اندیشد.
تاجیکستان بارها از سازمانهای بینالمللی، بخصوص سازمان ملل متّحد و کمیته بینالمللی صلیب سرخ، دعوت کرده بود، که به مردم افغانستان کمک فوری خود را رسانند.
ما بر این نظریم، که در پیشبرد این روند سازمان ملل متّحد باید نقش کلیدی داشته باشد.
همکاران گرامی،
مردم آسایشته افغانستان امروز با دهشت رو به رو شده است.
ما باید درک کنیم، که این حالت از بیرون تشکیل و به مردم افغانستان تحمیل شده است.
در این حالت، سخن در باره قتل عام مردم آسایشته، سابق کارمندان نیروهای امنیت ملّی و خذمتچیان دولتی افغانستان میرود.
گروه های گوناگون تروریستی با استفاده از وضع نااستوار نظامی و سیاسی در افغانستان موقع خود را فعالانه مستحکم کرده ایستادهاند.
حالا ما شاهد از محبسها آزاد شدن هزاران اعضای داعش، القاعده و دیگر گروه های تروریستی میباشیم.
یعنی جای نگرانی و تأسّف است، که امروز افغانستان در راه بسیار خطرزای دگرباره به لانه تروریزم بینالمللی تبدل یافتن قرار دارد.
تاجیکستان، که بنا بر موقع جغرافی خود در خطّ پیش مقاومت با خطر و تهدیدهای معاصر، از قبیل تروریزم و افراطگرايي، تندگرايي، معاملات غیرقطاری موادّ مخدِّر و دیگر جنایتکاریهای متشکّل فرامرزی قرار دارد، با ادامه سعی و تلاشهای خود جهت پیشگیری از پهنشوی آنها دستگیری جامعه جهانی را در این روند ضرور میشمارد.
همکاران گرامی،
تاجیکستان به منظور تأمین صلح و ثبات پایدار سرتاسری با شریکان خود و سازمانهای بینالمللی، بخصوص نهادهای دخلدار سازمان ملل، پیوسته اقدامهای مشترک را راهاندازی مینماید.
تطبیق موفقانة استراتژیه ملّی جمهوری تاجیکستان عاید به مبارزه با تروریزم و افراطگرايي برای سالهای 2016-2020 جهت تهیه و قبول استراتژیه نو مقاومت به تروریزم و افراطگرايي در تاجیکستان برای پنج سال آینده زمینة مساعد فراهم آورد.
مقاومت به گردش غیرقطاری موادّ مخدِّر، مادّههای پسیخاتراپی و پریکورسارها، که درآمد از معاملات آنها یکی از منبعهای اساسی مبلغگذاری تروریزم بینالمللی میباشد، اقدامهای مشترک و تلاشهای هماهنگشدة جامعه جهانی را تقاضا میکند.
جمهوری تاجیکستان، که ضمن تطبیق استراتژیة ملّی مبارزه با گردش غیرقطاری موادّ مخدِّر برای دوره تا سال 2020 در این جاده تجربه کافی کسب کرده است، در مقاومت با این ظهورات نامطلوب در سطحهای منطقوی و بینالمللی نیز حصهگذار است.
با درنظرداشت روش و اصولهای معاصر مبارزه با این ظهورات و به مقصد پیاده کردن سیاست ثمره بخش در این سمت نیمه اوّل سال جاری ما استراتژیه ملّی را عاید به نظارت موادّ نشئه آور برای سالهای 2021 - 2030 قبول نمودیم.
جناب رئیس،
ما در تاجیکستان قدر و قیمت صلح و ضرورت و اهمّیّت حمایه آن را خیلی خوب درک میکنیم.
ما از تجربة مثبت همکاریهای کشور با سازمان ملل متّحد در این راستا قناعتمندیم.
از این جاست، که تاجیکستان همیشه از فعالیّت صلحآفرینی سازمان ملل متّحد پشتیبانی کرده است و منبعد نیز سعی و تلاش خواهد کرد، که در برقرارسازی و پایداری صلح و ثبات در منطقههای گرفتار نزاع سهمگذار باشد.
ما عزم داریم، که در آینده در همکاری با دیپرتمنت عملیاتهای صلحآفرینی سازمان ملل متّحد شمارة افسران خود را برای حصهگذاری در این روند زیاد نماییم.
گذشته از این، به مقصد سهمگذاری در تطبیق اهداف و وظیفههای شورای امنیت سازمان ملل متّحد، مبادله تجربه غنی تاجیکستان در جاده مقاومت به خطر و تهدیدهای امنیتی و برقرار کردن صلح و ثبات کامل از طریق مذاکرات ما تصمیم گرفتیم، که نامزدی کشور خود را برای کسب عضویت غیردایمی در این شورا برای سالهای 2028-2029 پیشبری نماییم.
ما، در این راستا، آماده همکاری با همه کشورهای عضو سازمان ملل بوده، امیدواریم، که آنها از نامزدی تاجیکستان پشتیبانی خواهند کرد.
همکاران گرامی،
بیماری کاوید-19 و موجهای باز هم خطرناک پهنشوی آن در برابر تهدیدهای امنیتی و مشکلات عمده ذکرشده همانا سبب نگرانی ما میباشند.
این بیماری، که در ابتدا همچون بحران ساحه تندرستی شروع گردیده بود، حالا باعث بحران جهانی اقتصادی گردیده است.
جمهوری تاجیکستان با درک اهمّیّت همدستی کشورها در رفع عاقبتهای ناگوار اقتصادی و اجتماعی پندیمیه از نقشه عمل فراگیر دبیر کلّ سازمان ملل متّحد جهت واکنش به پهنشوی کاوید-19 استقبال مینماید.
ما، اینچنین، از سعی و کوششهای سازمان و بنیادهای مختلف و برنامههای سازمان ملل متّحد، از جمله سازمان جهانی تندرستی برای دسترس کردن واکسینه علیه این بیماری و رسانیدن کمکهای فوری و درازمدّت به دولتهای عضو پذیرایی میکنیم.
نشاندهندههای اقتصادی و مالی کشورها و عاقبتهای ناگوار کاوید-19 تطبیق سروقتی هدفهای رشد استوار را، بخصوص برای دولتهای رو به رشد و سست ترقّیکننده طولانی میگردانند.
از این لحاظ، ما با درک نقش مهمّ سازمان ملل متّحد در تطبیق باثمر و سر وقتی این اهداف اطمینان داریم، که دهساله بینالمللی عمل برای «هدفهای رشد استوار» (2020-2030) به پیدا کردن راههای ثمرهبخش حلّ مشکلات جهانی، از جمله تغییریابی اقلیم، فقر، نابرابری گندری و مبلغگذاری مساعدت خواهد کرد.
همکاران گرامی،
در راه رسیدن به هدفهای رشد استوار در کشورهای گوناگون، از جمله تاجیکستان، مشکلات مربوط به تغییریابی اقلیم نیز مانعه جدّی ایجاد مینمایند.
تاجیکستان، که 93 درصد حدود آن از کوهستان عبارت میباشد، در برابر دیگر کشورهای منطقه از تغییریابی دور گیدرالاگی، که باعث آبخیزی و خشکسالیهای شدید گردیده، به ذخیرههای آبی و انرژی و امنیت آذوقه واری تأثیر منفی رسانیده ایستاده است، نگران میباشد.
متأسفانه، کشور ما در نتیجة آفتهای طبیعی مربوط به آب همهساله صدها میلیون دلار امریکایی زیان دیده، در اکثر موردها آفتهای طبیعی سبب مرگ آدمان و از بین رفتن زیرساختار حیاتاً مهم میشوند.
ما امروزها در عرفه جلسه 26-ام طرفهای کانوینسیه سازمان ملل متّحد عاید به تغییریابی اقلیم قرار داریم.
بر این باوریم، که جلسه مذکور برای دسترسی به هدفهای سازشنامه پاریس و سرعت بخشیدن به تلاشهای جامعه جهانی در مبارزه با تغییریابی اقلیم سهم بارز خواهد داشت.
یکی از پیامدهای جدّی این روند آبشوی پیریخها میباشد.
در نتیجه تغییریابی اقلیم و گرمشوی بیسابقه هوا از 13 هزار پیریخ در کوهسار تاجیکستان موجوده تا امروز بیش از 1 هزار آن پره از بین رفته است.
طبق آمار دسترس تنها پیریخ فیدچینکو در جمهوری تاجیکستان طی دهسالههای آخر 11 کیلومتر مربّع، با تلفات 2 کیلومتر مکعّب یخ کاهش یافته است.
این همه در حالیست، که تا شصت فایض ذخیرههای آب آسیای مرکزی از پیریخهای تاجیکستان سرچشمه میگیرند.
کشور ما از روی پرتاوهای قیاسی دواکسید کربن در جهان جایی 135-عمرا اشغال مینماید و 96 درصد قوّة برق خود را در نیروگاههای برق آبی استحصال میکند.
من به حیث راهبر چنین یک کشور برای دریافت راه های حلّ مشکلات مربوط به تغییریابی اقلیم بارها در همایشهای بینالمللی مربوطه پیشنهادهای مشخّص ارائه کردهام.
در این رابطه، من همچون عضو گروه مؤسسان ائتلاف جهانی آب و اقلیم در جلسة نخستین سطح بلند آن پیشنهاد نمودم، که سال 2025 همچون سال بینالمللی حفظ پیریخها اعلان کرده شود.
اطمینان کامل داریم، که این تشبث برای جلب بیشتر توجّه جامعه جهانی به حلّ مسائل آب و اقلیم و آبشوی پیریخها مساعدت خواهد کرد.
تأسیس بنیاد بینالمللی حفظ پیریخها تحت سرپرستی سازمان ملل متّحد اقدام دیگری میباشد، که تطبیق آن میتواند برای آموزش فراگیر و پیشنهاد راه های مؤثر حلّ این مشکلات جهانی زمینه گذارد.
جناب رئیس،
تاجیکستان توسط پیشبرد مسئلههای مربوط به آب و اقلیم در روزنامه جهانی رشد و پیشنهاد قطعنامههای دخلدار سازمان ملل متّحد عاید به این مسئلهها همچون کشور تشبثکار و پیشصف اعتراف شده، سهم باسزای خود را در این روند میگذارد.
امروزها دهساله بینالمللی عمل “آب برای رشد استوار، 2018 - 2028”، که با ابتکار تاجیکستان از جانب سازمان ملل متّحد اعلان شده است، تطبیق شده ایستاده است.
جامعه جهانی به کنفرانس سازمان ملل متّحد عاید به بازنگری فراگیر میانه مهلت این دهساله، که سال 2023 در شهر نیو-یارک برپا میگردد، با امید مینگرد.
زیرا بعد قریب 50 سال این دوّمین کنفرانس مخصوص سازمان ملل متّحد عاید به مسئلههای مربوط به آب خواهد بود، که بار دیگر نقش کلیدی مسئلههای وابسته به آب را در روزنامه جهانی رشد و نایل گشتن به هدفهای رشد استوار ثابت خواهد کرد.
برای ما مایه افتخار است، که تاجیکستان همراه با پادشاهی ندیرلند همرییس این همایش مهمّ بینالمللی انتخاب شده است.
در این رابطه، ما الَّکَی کارهای آمادگی را با شریکان خود از جمله با پادشاهی ندیرلند و دیپرتمانت سازمان ملل متّحد عاید به مسئلههای اقتصادی و اجتماعی آغاز نموده، جهت تشکیل روند فراگیر و در سطح بلند برگزار نمودن کنفرانس مذکور چارهها اندیشیده ایستادهایم.
ما همه جانبهای منفعتدار را به همکاری گسترده در این روند دعوت مینماییم.
یادآور باید شد، که کشور ما سال 2022 میزبان کنفرانس بینالمللی سطح بلند راجع به بازنگری دهساله بینالمللی عمل آب برای رشد استوار نیز خواهد بود.
باور داریم، که این همایش در روند آمادگی به کنفرانس آب سال 2023 نقش مؤثر خواهد گذاشت.
با استفاده از فرصت، بار دیگر آمادگی کشور خود را در پیشبرد مسئلههای آب و اقلیم در همه سطحها، مخصوصاً در همکاری با سازمان ملل متّحد ابراز مینمایم.
از توجّهتان سپاسگزارم.